Từ 2004 trở đi, trong danh sách các sự kiện và lịch lễ tân quốc nội, hằng năm sẽ có thêm Ngày Doanh Nhân. Ngày 13-10-2004 đã trở thành Ngày Doanh nhân đầu tiên của Việt Nam, và vì là lần đầu tiên, ngày ấy đã đến có vẻ lặng lẽ hơn những ‘Ngày’ khác. Tuy nhiên, cái lặng lẽ bên ngoài ấy lại đã gói trong lòng nhiều người một hạnh phúc lớn lao. Có lẽ chính niềm hạnh phúc này mới là ‘sự kiện’. Nói khác đi, sự kiện không chỉ là bản thân cái ‘Ngày’ ấy…
Là giới nhận được ‘Ngày’ của mình khá muộn, có lẽ không ít doanh nhân Việt Nam đã nghĩ bụng rằng “thà muộn còn hơn không”, là “better late than never” theo cách nói đã phổ biến của người Âu Mỹ vậy, nhưng ý nghĩa ở đây thì sâu đậm hơn nhiều. Tại sao sâu? Là vì, đã có một sự trăn trở không dứt của giới làm ra của cải cho xã hội trong nước, với sự tủi buồn và chịu đựng kéo dài đến nay mới được giải toả, được thấu hiểu và chia sẻ… Là vì, không phải chỉ sau gần ba mươi năm, mà là sau nhiều trăm năm rồi doanh nhân Việt Nam không có tên hoặc chỉ được xếp cuối bảng trong thang bậc nhìn nhận và đánh giá của xã hội. Là vì, đã không dễ dàng chút nào để ‘chúng ta’ có thể nhìn lại, nhận ra, để tái khẳng định một điều không mới và tưởng như rất cơ bản là dân có giàu thì nước mới mạnh… Có lẽ còn nhiều cái ‘là vì’ nữa mà tôi chắc khi nói ra nhiều doanh nhân có thể nghẹn giọng đến khóc được!
Nói để mừng chứ không là óan trách… Doanh nhân đã từng được cho là giới ‘không đàng hòang’, là thương lái; từng bị gọi bằng các từ không phải dành cho người bình thường, là ‘bọn’ hay ‘kẻ’; từng bị ví hay mô tả bởi các hình ảnh chẳng tốt đẹp gì, được khái quát lên kịch, trên phim toàn là các sinh họat xấu xa… Tôi còn nhớ, trong một cuộc hội thảo có đề tài ‘Doanh Nhân Việt Nam Trong Công Cuộc Đổi Mới’ do Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn tổ chức năm 2001 tại TP Hồ Chí Minh, một doanh nhân đã phát biểu trong nỗi xót xa rằng “nếu các con tôi đọc báo hay vào lớp học mà cứ nghe nói giới chủ là giới bóc lột thì không biết chúng nghĩ gì về chính mình và về bố chúng?!”…
Một hiện thực tốt đẹp nhưng do cách nghĩ, cách nhìn qua các lăng kính lệch, thì công sẽ hóa tội, và con người trong hoàn cảnh đó bị đẩy vào tình tự mặc cảm… Những người có phẩm chất tốt, năng động, tháo vát, thay vì được trọng dụng, được nêu gương, đã bị chẳng những khiếm dụng lại còn chịu cư xử bất công. Tuy vậy, thiệt hại suy cho cùng không phải là giới doanh nhân, mà chính là dân, là nước. Thử tưởng mình là nhà kinh doanh, đang làm cha làm mẹ, và ngày ngày phải nghe những đứa con nhỏ của mình về nhà líu lo theo sách vở ‘bọn’ này ‘phường’ nọ, hồn nhiên chỉ trích hay trút bỏ những gì được cho là xấu xa cho đám ‘lái buôn’, ‘tư thương’, thì mới thấu hết được nỗi đau giấu kín của những người ‘bị đặt ngoài lề’ là gì… Nay bỗng nhiên (gọi là bỗng nhiên chứ thật ra là sau cả một quá trình) được tôn vinh như những ‘chiến sĩ thời bình’ của đất nước, có ‘Ngày’ riêng để tự hào và được trân trọng, thì cảm nhận hạnh phúc chắc sẽ lớn lắm.
Cũng có thể có nhiều người không để ý lắm tới ‘sự kiện’ này, do không có một dịp hiểu sâu để thấm thía, hoặc bị công việc hay các sự kiện lớn khác che khuất… Riêng tôi, thú thật ban đầu tôi cũng không mấy quan tâm đến những ngày có vẻ hình thức thế này. Cho đến một hôm, trong một dịp trao đổi công việc với một vị Tổng giám đốc một công ty lớn tại Sài Gòn, chúng tôi đã cùng chia sẻ ưu tư về một tương lai có thể lại bị hụt hẫng của giới thương gia, công kỹ nghệ gia trong nước, nói chung là của doanh nhân Việt Nam, tôi mới thấy hết ý nghĩa của sự công nhận chính danh. Theo đó, nếu không được chú trọng hỗ trợ, tập trung nâng cao doanh trí để nỗ lực vươn lên mạnh mẽ, thì rất có thể doanh nhân Việt Nam (đặc biệt là những người chủ doanh nghiệp) sẽ tiếp tục bị lép vế ngay trên sân nhà. Vị tổng giám đốc ấy từng ví von điều này trong một hội nghị có liên quan đến việc tổ chức Ngày Doanh Nhân đầu tiên (2004) rằng, “không khéo ta lại phải làm cái việc đẩy xe thay vì ngồi lái”.
Một chút tự ái cũng nên… Doanh nhân Việt Nam như đang được trao lại ngọn cờ. Hy vọng Ngày Doanh Nhân như là dịp ra lời hiệu triệu cho quyết tâm vì dân giàu nước mạnh. Là một nguồn lực quý của quốc gia, doanh nhân đang bước vào giai đọan hội nhập với tinh thần lạc quan và tự tin vậy.
Huy Nam
(VietnamNet, Ngay Doanh Nhân 2005)
